Stopa referencyjna – co to jest i na co wpływa? Wysokość stopy referencyjnej

Stopa referencyjna Narodowego Banku Polskiego (NBP) to jedna z pięciu stóp procentowych normowanych przez Radę Polityki Pieniężnej (RPP). Można powiedzieć, że stopy procentowe (referencyjna, redyskontowa weksli, kredytu lombardowego, dyskontowa weksli i depozytowa) to cena, jaką płacą banki komercyjne bankowi centralnemu za udzielenie kredytu lub kupno papierów wartościowych. Zadaniem stóp procentowych jest głównie regulowanie ilości pieniędzy na rynku. Czym dokładnie jest stopa referencyjna i jaka jest jej rola?

Co to jest stopa referencyjna NBP?

Stopa referencyjna Narodowego Banku Polskiego określa minimalną cenę, po jakiej bank centralny organizuje operacje otwartego rynku na rynku międzybankowym. Jest to wskaźnik rentowności bonów pieniężnych emitowanych przez NBP w trakcie standardowych operacji otwartego rynku, takich jak zakup lub sprzedaż krótkoterminowych (z reguły 7-dniowych) bonów pieniężnych na rynku międzybankowym. Dzięki takiemu działaniu możliwe jest utrzymanie równowagi płynnościowej w sektorze bankowym, a także zachowanie niskiego i stabilnego poziomu inflacji w kraju i realizacja gospodarczych celów rozwojowych.

Stopę referencyjną NBP można nazwać również stopą oprocentowania, gdyż jest wykorzystywana do obliczania wartości różnych form pomocy publicznej, np. pożyczek, odraczania terminów płatności, czy rozłożenia spłat zobowiązań na raty.

Stopa referencyjna jest ustalana przez Radę Polityki Pieniężnej od 6 lutego 1998 roku.

Co wpływa na wysokość stopy referencyjnej NBP?

Wysokość stopy referencyjnej zależy od decyzji Rady Polityki Pieniężnej, która w oparciu o aktualną sytuację w kraju ustala, czy stopa referencyjna ma zostać obniżona, czy podwyższona. Obniżenie stopy referencyjnej ma zwykle na celu wesprzeć gospodarkę i zachęcić do inwestycji poprzez możliwość skorzystania z niższego oprocentowania kredytowego. Niestety takie działanie powoduje również wzrost inflacji. Podwyższenie referencyjnej stopy procentowej ma miejsce w przypadkach, gdy wymagane jest spowolnienie nadmiernie rozwijającej się gospodarki, a tym samym ograniczenie wzrostu cen (inflacji).

RPP w 2020 roku postanowiła obniżyć stopę referencyjną do 0,10 proc., co jest najniższą jej wartością w historii. Ruch ten był spowodowany kryzysem wywołanym pandemią koronawirusa i z założenia miał nie dopuścić do recesji gospodarczej. Kredyty mają aktualnie rekordowo niskie oprocentowanie, jednak spadło również oprocentowanie lokat, przez co stały się nieopłacalne.

Na co wpływa stopa referencyjna NBP?

Jak już wspominaliśmy, stopa referencyjna wpływa na wysokość oprocentowania kredytów, pożyczek i lokat. Ponadto ma wpływ na tzw. pomoc de minimis, czyli pomoc publiczną udzielaną przez ZUS. Stopa referencyjna wyznacza także wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej, które nie mogą w ciągu roku przekroczyć dwukrotności sumy stopy referencyjnej NBP i liczby 3,5 proc. Od wysokości stopy referencyjnej zależy również poziom stawki WIBOR, która stanowi podstawę przy ustalaniu oprocentowania kredytu hipotecznego. WIBOR zawsze ma zbliżoną wartość do aktualnej stopy referencyjnej NBP.