Uprawnienia straży miejskiej – czy straż miejska może dać mandat?

Uprawnienia straży miejskiej (straży gminnej) są regulowane kilkoma aktami prawnymi. Przepisy ogólne regulujące prawa i obowiązki strażników miejskich zawarte są w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych. Zakres uprawnień straży miejskiej, w tym w ramach wykonywania kontroli ruchu drogowego, znajduje się w Prawie o ruchu drogowym (art.  129b) oraz w rozporządzeniu ministra spraw wewnętrznych i administracji z dnia 17 listopada 2003 r. w sprawie wykroczeń, za które strażnicy straży gminnych są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego.

Zadania straży miejskiej

W świetle wyżej wymienionych, aktualnie obowiązujących ustaw, straż miejska pełni szereg funkcji, których celem jest ochrona spokoju i porządku w miejscach publicznych. Do głównych zadań straży miejskiej należy:

• czuwanie nad porządkiem i kontrolą ruchu drogowego,
• kontrola publicznego transportu zbiorowego,
• współdziałanie z właściwymi podmiotami w zakresie ratowania życia i zdrowia obywateli,
• pomoc podmiotom (takim jak straż pożarna czy wojsko) w zakresie usuwania awarii technicznych i skutków klęsk żywiołowych oraz innych miejscowych zagrożeń,
• zabezpieczenie miejsca przestępstwa, katastrofy lub innego podobnego zdarzenia,
• zabezpieczenie miejsc zagrożonych przestępstwem, katastrofą, itp. zdarzeniem przed dostępem osób postronnych lub zniszczeniem śladów i dowodów, do momentu przybycia właściwych służb, a także, w miarę możliwości, ustalenie świadków zdarzenia,
• ochrona obiektów komunalnych i urządzeń użyteczności publicznej oraz współdziałanie z organizatorami i innymi służbami w ochronie porządku podczas zgromadzeń i imprez publicznych,
• doprowadzanie osób nietrzeźwych do izby wytrzeźwień lub miejsca ich zamieszkania,
• informowanie społeczności lokalnej o stanie i rodzajach zagrożeń, a także inicjowanie i uczestnictwo w działaniach mających na celu zapobieganie popełnianiu przestępstw i wykroczeń,
• konwojowanie dokumentów, przedmiotów wartościowych lub wartości pieniężnych dla potrzeb gminy.

Czy straż miejska może dać mandat?

Jednym z obowiązków straży miejskiej jest czuwanie nad porządkiem i kontrola ruchu drogowego. W związku z tym, strażnik miejski, podobnie jak funkcjonariusz policji, ma prawo do nakładania grzywien w postępowaniu mandatowym za takie wykroczenia, jak m.in.:

• prowadzenie pojazdu bez wymaganego oświetlenia,
• pozostawienie pojazdu na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu bez wymaganych przepisami świateł,
• tamowanie lub utrudnianie ruchu na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu,
• niestosowanie się do znaków drogowych, sygnałów lub poleceń osób uprawnionych do kierowania ruchem lub kontroli ruchu drogowego,  
• prowadzenie pojazdu na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu bez uprawnień (oraz bez wymaganych dokumentów) lub pojazdu niedopuszczonego do ruchu, 
• dopuszczenie do prowadzenia pojazdu przez osoby nieuprawnione, niemające sprawności fizycznej bądź psychicznej, w tym osoby będące pod wpływem alkoholu lub innych środków odurzających,
• dopuszczenie pojazdu do jazdy bez wymaganych dokumentów stwierdzających dopuszczenie pojazdu do ruchu, a także pojazdu nienależycie zaopatrzonego w wymagane urządzenia i przyrządy,
• korzystanie z pojazdu w sposób niezgodny z jego przeznaczeniem,
• nieuprawnione posługiwanie się kartą parkingową osoby niepełnosprawnej.

Inne obowiązki straży miejskiej

Prawa straży miejskiej obejmują ponadto nakładanie mandatów karnych za wszelkie działania zaburzające porządek publiczny, które wyszczególnione są w ustawie z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń. Do najczęściej spotykanych sytuacji, których ich uczestnik może zostać ukarany mandatem przez straż miejską, należą:

• demonstracyjne okazywanie lekceważenia Narodowi Polskiemu, Rzeczypospolitej Polskiej lub jej konstytucyjnym organom,
• nieopuszczenie zbiegowiska publicznego pomimo wezwania właściwego organu,
• zakłócanie spokoju, porządku publicznego, spoczynku nocnego lub wywoływanie zgorszenia w miejscu publicznym,
• kąpiel w miejscu zabronionym,
• wprowadzanie w błąd instytucji użyteczności publicznej lub organu ochrony bezpieczeństwa,
• uszkadzanie lub usuwanie ogłoszeń wystawionych publicznie przez instytucję państwową, samorządową lub organizację społeczną.